محمد زرین دست، کارگردان و تهیه‌کننده ایرانی سینما درگذشت

محمد زرین دست (۱۳۹۵-۱۳۱۳)

کارگردان قدیمی و تهیه‌کننده ایرانی سینما در ۷۸ سالگی در تهران به علت ابتلا به بیماری سرطان درگذشت.

علیرضا زرین دست، مدیر فیلمبرداری و برادر او به خبرگزاری فارس گفته است که سرطان پانکراس به کیسه صفرا و سپس کبد و کلیه او سرایت پیدا کرده بود و به‌رغم شیمی درمانی، بیماری او رو به وخامت گذاشته بود.

آقای زرین دست گفت که برادرش از ده روز پیش به بیمارستان منتقل شده بود و “پزشکان نیز ادامه درمان را بی نتیجه می‌دانستند”.

محمد زرین دست در سال ۱۳۱۳ در تبریز به دنیا آمده بود. او تحصیلات سینمایی خود را در دانشگاه لس آنجلس کالیفرنیا (یو‌سی‌ال‌ای) به پایان برد.

او کار خود را در سینما با نویسندگی، کارگردانی و بازیگری در فیلم “خانه شنی” (محصول ۱۳۴۱) در آمریکا آغاز کرد.

پس از این فیلم به ایران بازگشت و در سال ۱۳۴۵ با ساخت فیلم هاشم خان، کارگردانی در سینمای ایران را آغاز کرد. در این فیلم که از معدود فیلم‌های تمام رنگی دهه چهل خورشیدی در سینمای ایران بود، بهروز وثوقی، ناصر ملک مطیعی و فروزان بازی کردند.

علاوه بر رنگی بودن فیلم (ایستمن کالر) محمد زرین دست که در تیتراژ فیلم با نام “تونی زرین دست” معرفی شده، از بسیاری از تکنیک‌های روز سینمای جهان استفاده کرده است.

او با نگاهی به بازارهای جهانی عده‌ای از بازیگران فرعی فیلمش را از میان بازیگران غیر ایرانی انتخاب کرده بود و بخش عمده‌ای از عوامل پشت صحنه از جمله مدیر فیلمبرداری را نیز غیر ایرانی‌ها تشکیل می‌دادند. نام فیلم هم برای پخش در خارج از ایران، “دیدار در اصفهان” انتخاب شده بود.

او در گفت‌وگویی در باره این فیلم گفته بود: “زمانی که من فیلم هاشم خان را ساختم، فیلمبردای این فیلم در اصفهان بود. با ساخت این فیلم، شهر اصفهان در دنیا درخشید. بعضی وقت‌ها کارگردان‌های ما غافل از لوکیشن‌های خوب در شهرهای مختلف هستند.”

زرین دست در بسیاری دیگر از فیلم‌های بعدی خود “جاده تبهکاران” و “فاتحین صحرا” باز با برداشتی از سینما جهان و هالیوود و استفاده از عناصر پولساز از جمله فیلم رنگی، پرده عریض و ستارگان سینما بهره برد. با این حال تعدادی از این فیلم‌‌ها موفقیت زیادی در گیشه پیدا نکردند.

علیرضا زرین دست که بعدها به یکی از مهمترین مدیران فیلمبرداری سینمای ایران تبدیل شد، کار خود را در سینما با دستیاری فیلبرداری در فیلم وسوسه شیطان (۱۳۴۶) ساخته برادرش آغاز کرد.

او تا پیش از انقلاب پنج فیلم ساخت و سه فیلم نیز تهیه‌کرد که فیلمنامه بیشتر آنها را خود نوشت و در تعدادی از آنها نیز بازی کرد.

زرین دست در اوایل دهه ۱۳۵۰ از ایران رفت و راهی آمریکا شد. در آنجا به فعالیت سینمایی خود با نام تونی زرین دست ادامه داد. در آمریکا در بیش از ده فیلم بازی کرد که تعدادی از آنها به کارگردانی خود او بود.

عمده این فیلم‌ها را فیلم‌های حادثه‌ای و تریلر‌های جنایی تکشیل می‌دادند که با بودجه کمی ساخته شده بودند.

خون خودش (Blood of His Own) آخرین ساخته او در آمریکا بود که در سال ۱۳۷۷ ساخته شد.

او سپس بار دیگر به ایران بازگشت و پس از حدود ۳۵ سال، فیلمسازی در ایران را از سر گرفت. سرگیجه و قفس طلایی دو فیلم دیگر او بودند که در دهه ۱۳۸۰ ساخته شدند.

در همان سال‌ها نقشی هم در فیلم بی‌پولی ساخته حمید نعمت‌الله بازی کرد.

کارگردانی

1. قفس طلایی (۱۳۸۹)
2. سرگیجه (فیلم ۱۳۸۵) (۱۳۸۵)
3. شهر آفتاب (۱۳۵۱)
4. فاتحین صحرا (۱۳۵۰)
5. از یاد رفته (۱۳۴۹)
6. شکوه قهرمان (۱۳۴۸)
7. پلی بسوی بهشت (۱۳۴۷)
8. جاده تبهکاران (۱۳۴۷)
9. وسوسه شیطان (۱۳۴۶)
10. هاشم خان (۱۳۴۵)

بازیگری

1. بی‌پولی (۱۳۸۶)
2. سرگیجه (فیلم ۱۳۸۵) (۱۳۸۵)
3. فاتحین صحرا (۱۳۵۰)
4. از یاد رفته (۱۳۴۹)
5. شکوه قهرمان (۱۳۴۸)
6. جاده تبهکاران (۱۳۴۷)
7. وسوسه شیطان (۱۳۴۶)

نویسندگی

• شهر آفتاب (۱۳۵۱)
• فاتحین صحرا (۱۳۵۰)
• از یاد رفته (۱۳۴۹)
• شکوه قهرمان (۱۳۴۸)
• پلی بسوی بهشت (۱۳۴۷)
• جاده تبهکاران (۱۳۴۷)
• وسوسه شیطان (۱۳۴۶

تهیه‌کنندگی

1. فاتحین صحرا (۱۳۵۰)
2. از یاد رفته (۱۳۴۹)
3. شکوه قهرمان (۱۳۴۸)